Μέτσνικοφ, Ιλία Ίλιτς

(Ilya Ilich Mechnikov, Χάρκοβο Ουκρανίας 1845 – 1916). Ρώσος βιολόγος και παθολόγος, ένας από τους ιδρυτές της εξελικτικής εμβρυολογίας. Ο Μ. αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο του Χάρκοβο το 1864. Ειδικεύτηκε στη βιολογία σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας, ενώ μελέτησε την εμβρυολογία των ασπόνδυλων στην Ιταλία. Ο Μ. διετέλεσε καθηγητής στο πανεπιστήμιο Νοβοροσίσκ της Οδησσού από το 1870 έως το 1882, οπότε και παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αντιδραστική εκπαιδευτική πολιτική της τσαρικής κυβέρνησης. Η αποχώρησή του από το πανεπιστήμιο δεν σήμανε και την εγκατάλειψη της επιστήμης του, αφού οργάνωσε ένα ιδιωτικό εργαστήριο στην Οδησσό. Το 1888 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου του παραχωρήθηκε, για την εκπόνηση των μελετών του, εργαστήριο, στο Ινστιτούτο που είχε ιδρύσει ο Λουί Παστέρ. Το 1905 διορίστηκε βοηθός του διευθυντή του Ινστιτούτου. Το επιστημονικό έργο του Μ. καλύπτει μια σειρά από τομείς της βιολογίας και της ιατρικής. Σε αυτόν οφείλεται η θεωρία των φαγοκυττάρων, που αναφέρεται στην προέλευση των πολυκύτταρων ζώων. Η ανακάλυψη του φαινομένου της φαγοκυττάρωσης από τον Μ. (1882), αποτέλεσε τη βάση τόσο για την ανάπτυξη της συγκριτικής παθολογίας της φλεγμονής, όσο και για τη φαγοκυτταρική θεωρία του περί ανοσίας. Οι πολυάριθμες εξάλλου εργασίες του Μ., με αντικείμενο τη μικροβιολογία, είναι αφιερωμένες στην επιδημιολογία της χολέρας, του τυφοειδή πυρετού, της φυματίωσης και άλλων λοιμωδών νοσημάτων. Ο Μ. ασχολήθηκε και με τη γηριατρική, διατυπώνοντας τη θεωρία ότι στον άνθρωπο, το πρόωρο γήρας και ο πρώιμος θάνατος, οφείλονται σε αυτοτοξίνωση (αυτοδηλητηρίαση) από μικρόβια και δηλητήρια. Στόχος του αγώνα που διεξήγαγε εναντίον του πρώιμου γήρατος ήταν η λεγόμενη ορθοβίωση, η επίτευξη δηλαδή ενός ευτυχισμένου κύκλου ζωής, που θα κατέληγε σε έναν ήρεμο και φυσιολογικό θάνατο. Οι αρχικές του μελέτες είναι αφιερωμένες στα προβλήματα του δαρβινισμού, καθώς ο Μ. ήταν θιασώτης των απόψεων του Δαρβίνου. Ο ίδιος υποστήριζε ότι ήταν οπαδός του ορθολογισμού, γι’ αυτό και κατέκρινε τις θρησκόληπτες, μυστικιστικές και ιδεαλιστικές απόψεις. Παράλληλα, στα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, αντιτίθετο σταθερά στον σκοταδισμό και στον δεσποτισμό του τσαρικού καθεστώτος. Ο Μ. ίδρυσε την πρώτη ρωσική σχολή μικροβιολόγων, ανοσοβιολόγων και παθολόγων, οι οποίοι εργάστηκαν για την καταπολέμηση των λοιμωδών νοσημάτων, ενώ εξελέγη και μέλος της Ακαδημίας της Πετρούπολης. Το 1908 έλαβε –από κοινού με τον μικροβιολόγο Πολ Έρλιχ– το βραβείο Νόμπελ φυσιολογίας και φαρμακευτικής, προκειμένου να τιμηθεί για την επιστημονική του συνεισφορά στον χώρο της ανοσολογίας.